Doctoraatsstudenten Lien, Jasmien en Pieter en prof. dr. Mieke Vermandere bezochten van 19/06 t.e.m. 22/06 de ISDM 2022 conferentie te Kölding, Denemarken. Ondanks de aanwezigheid van het befaamde en uitnodigende Legoland op een boogscheut, attendeerden zij flink en maakten zij notitie van waar het huidige wetenschappelijke landschap staat m.b.t. shared decision-making (zeg gerust SDM, dat is toch makkelijker uit te spreken), waar we naar toe willen en welke uitdagingen daar op ons pad liggen. Geniet er gerust even van mee.
Shared Decision Making
De eerste (volledige) dag stond in het teken van ‘the state of the art’ en leiderschap. We leerden dat SDM eigenlijk voor zo goed als elke beslissing gepast en zelfs gewenst is. Het is en wordt de nieuwe ‘ethisch juiste’ manier om aan besliskunde te doen en er is inmiddels ook al erg veel bewijs om de zin ervan te ondersteunen (tot in de Cochrane library). Toch blijven jammer genoeg veel barrières bestaan die onder meer voortkomen uit scepsis van gevestigde artsen, maar ook vanuit het gezondheidszorgsysteem met o.a. te weinig tijd en middelen en een gebrek aan een persoonsgecentreerde cultuur. De wortel bleek de beste techniek om SDM duurzaam te implementeren, maar de stok kan een manier zijn om een sneller zetje te geven.
Zo ging het ook over leiderschap, en de belangrijke rol ervan in het implementeren van kwaliteitsvolle zorg. We leerden 5 lessen met betrekking tot leiderschap, overgenomen uit het boek van Leonard Berry ‘Discovering the soul of service’. De eerste was ‘articulate the dream’ oftewel het doel scherp houden en helder krijgen binnen het team. De tweede was ‘living the values’ oftewel het belang van de leider als rolmodel. Welke boodschap geef je aan je diabetespatiënt m.b.t. levensstijl en beweging als je ‘enkel artsen’ parking voorziet vlak aan de ingang? De derde was ‘challenge the status quo’ oftewel niet aanvaarden wat nu eenmaal zo is. Probeer voor excellentie te gaan en mik hoger dan wat mogelijk is door de vraag te stellen: maar hoe zou het wél mogelijk kunnen zijn? De vierde was ‘encourage the hearts’ oftewel het vertellen van een verhaal. Maak je doel individueel tastbaar en verkoop geen abstract concept. De laatste was ‘cultivating leadership’ oftewel het delen van je waarden. Op een gegeven moment ga jij vertrekken, wat met de volgende generatie?
Op de tweede dag ging het over SDM in de digitale wereld, maar ook over patiënten uit minderheidsgroepen en hun (afwezige) betrokkenheid. We leerden hier dat tulpen een goed referentiekader bieden in Nederland, maar ook dat artsen bijna even accuraat de prognose van een longkankerpatiënt kunnen voorspellen als het opwerpen van een muntje dat kan. Artificiële intelligentie komt hier om de hoek kijken en biedt beloftevolle resultaten. Geen vrees: het kan (voorlopig toch) enkel nog maar ‘snel’ denken en de mens wint nog steeds in termen van reflectie, empathie, beraad en rationale.
Dat laatste hebben we nodig om aan narratieve geneeskunde te kunnen doen, iets wat erg belangrijk wordt wanneer de patiënt die voor jou zit een andere cultuur, taal of afkomst kent. Misverstanden en frustraties ontstaan door eigen assumpties te aanvaarden de andere kant van het verhaal zonder af te toetsen. Geneeskunde is, zowel individueel als systemisch, op dit moment jammer genoeg niet inclusief voor zij die het het meeste nodig hebben. Door te luisteren naar ieders verhaal kunnen we er voor zorgen dat zo weinig mogelijk mensen uit de boot vallen. Hij zal er heus niet door zinken en met meer roeiers gaan we sneller vooruit.
Op de derde dag leerden we ‘what is ready for prime time’. Volgens het filosofisch model van Thomas Kuhn bestaat revolutie binnen de wetenschap uit een koersverandering, vervolgens een crisis, dan een revolutie om tot slot te eindigen bij het nieuwe normaal. De koersverandering rond SDM was er in de jaren ‘50, de crisis in de jaren ’90 en nu zitten we volop in de revolutie. Drie zaken zijn klaar voor ‘prime time’: beslishulpen, onderwijs en bewustzijn rond SDM bij zowel artsen als patiënten. We weten hoe beslishulpen werken en we hebben kaders om ze te ontwikkelen en te evalueren. Zonder onderwijs en training zullen we geen verandering teweeg kunnen brengen en vroege blootstelling een persoonsgerichte zorg is cruciaal. Ook bewustheid van SDM bij patiënten is van belang, zij moeten weten dat ze betrokken mogen worden in hun eigen zorgen.
Misverstanden en frustraties ontstaan door eigen assumpties te aanvaarden zonder de andere kant van het verhaal af te toetsen.
'One size fits all'?
Er blijven natuurlijk ook nog erg veel vragen en knelpunten. Wat nu met inclusiviteit en gelijkwaardigheid? Is SDM ‘one size fits all’? Passen de Westerse modellen ook in andere culturen? En wat met chronische ziekten, waar de beslissing geen lineair concept is maar waar er interactie bestaat tussen zoveel andere factoren? En zal technologie ons kunnen ondersteunen bij persoonsgerichte zorg of wordt het meer een muur tussen arts en patiënt?
We staan al ver met SDM maar dat er nog veel uitdagingen zijn, werd deze editie ook duidelijk. Door samenwerking, goed leiderschap en een inclusieve aanpak maken we het meest kans op het nobel doel van het nieuwe normaal dat we voor ogen hebben: kwalitatieve zorg met de patiënt die centraal staat. Liever gisteren dan vandaag.
Gepubliceerd op: 27 June 2022
Auteur: