In New York is het mogelijk om bij een positieve coronatest meteen de virusremmer Paxlovid te krijgen. Zo kunnen ziekenhuisopnames voorkomen worden. Maar in ons land wordt het nog maar weinig voorgeschreven.
Verschenen in De Morgen op 29/06/2022
© Pfizer - Reuters
Ze zou een echt verschil kunnen maken: een pil die coronapatiënten in de apotheek kunnen ophalen vóór ze ernstig ziek worden en die ziekenhuisopnames voorkomt. Sinds half april is zo’n medicijn in ons land verkrijgbaar: Paxlovid, een virusremmer uit de stal van farmareus Pfizer. Maar nu blijkt dat de medicatie allesbehalve een gamechanger is.
In de eerste tien weken waarin Paxlovid in ons land verkrijgbaar is geweest, tussen midden april en eind juni, werd het aan slechts 446 personen voorgeschreven. Dat lage aantal kan niet worden verklaard doordat sars-CoV-2 weg zou zijn en er niemand meer ernstig ziek zou worden. Tussen 15 april en 26 juni werden ruim 7.400 personen met covid opgenomen in het ziekenhuis. Volgens de statistieken van gezondheidsinstituut Sciensano zijn de gehospitaliseerde covidpatiënten voor een groot deel personen boven de 60 en/of patiënten met minstens één chronisch gezondheidsprobleem, bijvoorbeeld een hart- en vaatziekte of diabetes, dus ziektes die het risico op ernstige covid vergroten.
Er is dus al een behoorlijk grote groep geweest die zeker baat zou hebben gehad bij een behandeling die het risico op ziekenhuisopname verlaagt. In New York is vorige week beslist om Paxlovid op bepaalde testlocaties meteen uit te delen of voor te schrijven aan patiënten die daarvoor in aanmerkingen zouden komen. Maar waarom vindt Paxlovid niet de weg naar kwetsbare patiënten in ons land?
Aan een tekort van doses kan het alvast niet liggen: ons land heeft 10.000 doses gekocht en er zijn er nog bijbesteld. Professor huisartsgeneeskunde Ann Van den Bruel (KU Leuven), tevens lid van de federale taskforce covidgeneesmiddelen, ziet meerdere verklaringen. ‘Om te beginnen is het niet eenvoudig om de behandeling op tijd te starten. Ze moet binnen de vijf dagen na het eerste symptoom beginnen. Huisartsen én specialisten moeten, nog meer dan nu, aan hun meest kwetsbare patiënten laten weten dat ze direct na een positieve test moeten bellen.’
Maar het grootste probleem, aldus Van den Bruel, is dat veel personen die de medicatie het hardst nodig hebben, de pillen niet kunnen nemen. ‘Een catch 22’, zegt ze. ‘De doelgroep zijn personen met een sterk verzwakt immuunsysteem. Kankerpatiënten, bijvoorbeeld, en patiënten na een transplantatie. Zeer vaak nemen juist die patiënten medicatie die niet gecombineerd mag worden met Paxlovid.’
‘Ik zie het in mijn eigen praktijk. Recent had ik een patiënt waarvan ik overtuigd was dat die Paxlovid zou moeten krijgen. De arts-specialist die vervolgens alles heeft gecheckt en die Paxlovid had kunnen voorschrijven, koos uiteindelijk toch voor een andere behandeling; een behandeling waarvoor de patiënt alsnog naar het ziekenhuis moest.
© Reuters
Geen ‘covidpil voor iedereen’
Is het dan niet logisch om de focus te verleggen en de doelgroep van patiënten waarbij Paxlovid überhaupt wordt overwogen, te verruimen? Van den Bruel denkt in die richting. Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een ruimere doelgroep voor ogen. Naast patiënten met een verzwakt immuunsysteem beveelt de WHO aan om Paxlovid ook te overwegen bij ongevaccineerden en ouderen (DS 21 april). Van den Bruel: ‘In ons land was het de bedoeling om voorzichtig te beginnen met de uitrol van Paxlovid. Want de voorraad is beperkt en de behandeling is duur, zo’n 500 tot 600 euro per patiënt. Het was aanvankelijk onduidelijk hoe groot de vraag ernaar zou zijn.’
Door de prijs en de interacties met andere geneesmiddelen zal Paxlovid nooit een covidpil voor iedereen worden. Maar nu moeten we toch overwegen om het middel liberaler voor te schrijven. Zodat bijvoorbeeld ook ouderen met overgewicht of diabetes het middel kunnen krijgen. - A. Van den Bruel.
Frank Hulstaert, eveneens lid van de taskforce covidgeneesmiddelen en vanuit het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) medeauteur van de richtlijnen voor behandelingen van covidpatiënten, tempert de verwachtingen. ‘Het is nog altijd onzeker hoeveel winst Paxlovid zou boeken bij gevaccineerde personen. In de gepubliceerde studies over het middel waren de proefpersonen niet gevaccineerd. En in ons land zijn de patiënten die het grootste risico hebben op ziekenhuisopname wegens onderliggende aandoeningen, zeer vaak wel gevaccineerd. Al is er een extra inspanning nodig, zodat ze ook allemaal hun tweede booster laten zetten.’
‘Bij de personen met een verzwakt immuunsysteem kunnen we daarentegen aannemen dat Paxlovid wél een meerwaarde biedt. Bij hen slaat vaccinatie vaker niet aan.’
Als de inzet zo beperkt is, is de aankoop van de duizenden doses Paxlovid dan geen geldverspilling? ‘We kunnen de pillen maar beter achter de hand houden’, aldus Hulstaert. ‘Stel dat er komende winter een variant de ronde doet waartegen de vaccins geen bescherming bieden. Dan zal Paxlovid veel ruimer ingezet moeten worden dan vandaag.’
Maxie Eckert
Gepubliceerd op: 11 July 2022
Auteur: